Erkenning voor 'Matthäus'
De Nederlandse Bachvereniging bestaat honderd jaar en ter gelegenheid van dit eeuwfeest is de Matthäus-Passion van de Nederlandse Bachvereniging bijgeschreven in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland (IIEN).
Dat gebeurde natuurlijk in de Grote Kerk in Naarden waar al sinds 1922 Bachs Matthäus-Passion wordt uitgevoerd. De ‘Matthäus’ staat nu net als het bloemencorso, de Verkiezing van de Kaaskoningin en de cultuur van de Piratenmuziek vermeld op deze illustere inventarislijst.
De feestelijke gebeurtenis werd omlijst met muziek door violist Shunske Sato en organist Leo van Doeselaar van de Nederlandse Bachvereniging. Herman Pleij - emeritus hoogleraar historische Nederlandse letterkunde en gespecialiseerd in de middeleeuwse literatuur- gaf een lezing over de betekenis van de schilderingen van het tongewelf van Grote Kerk Naarden en de relatie met de Matthäus Passion. Hij had meerdere malen de lachers op z’n hand.
‘De traditie op deze manier borgen voor de toekomst geeft veel voldoening’
De bijschrijving is een erkenning voor de waarde die de Matthäus-traditie heeft voor de Nederlandse Bachvereniging, Stichting Grote Kerk Naarden, de vele betrokken vrijwilligers, de musici, de bezoekers, de bewoners en de ondernemers van Naarden-Vesting. Ellen Snoep, directeur Stichting Grote Kerk Naarden: “Bezoekers hebben de afgelopen honderd jaar, in steeds wisselende context, een spirituele beleving gevonden in de Matthäus-traditie. De Matthäus door de Nederlandse Bachvereniging in de Grote Kerk Naarden is al een begrip, maar de traditie op deze manier borgen voor de toekomst geeft veel voldoening.”
(Tekst loopt verder onder de foto)
Prachtig optreden door violist Shunske Sato. - Foto: Milagro Elstak
Op 15 april 2022 geeft de Bachvereniging haar honderdste uitvoering, vertelde Willemijn Mooij, directeur-bestuurder Nederlandse Bachvereniging. “Een beetje gesmokkeld qua aantal”, voegde ze daar aan toe. “In 1928 en in 2021 werd de Johannes Passion uitgevoerd en in 1945 en 2020 heeft er geen enkele passie-uitvoering plaatsgevonden. Ook hebben we - vanwege werkzaamheden in de kerk - moeten uitwijken naar een kerk in Monnickendam. Bij de jaarlijkse gang naar Naarden gaat het natuurlijk om Bachs geniale muziek, maar zeker ook om het ritueel, de ontmoeting met vrienden of familie en het gekoesterde moment van contemplatie. Wij vinden het prachtig dat we deze traditie samen met Grote Kerk Naarden telkens weer samen kunnen vormgeven.”
De samenstelling van de Inventaris Immaterieel Erfgoed wordt gecoördineerd door Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. In 2012 ondertekende de Nederlandse regering het UNESCO Verdrag inzake de Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het inventariseren van het immaterieel erfgoed is een van de verplichtingen die hiermee samenhangt. Voor de inventaris kunnen beoefenaars van immaterieel erfgoed zich zelf aanmelden via www.immaterieelerfgoed.nl.
‘Een traditie om door te geven zodat deze in stand blijft’
Er zijn jaarlijks tussen de tien en vijftien bijschrijvingen, liet IIEN-directeur Marco van Baalen de genodigden - onder hen onder anderen voormalig Kamervoorzitter en oud-voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei Gerdi Verbeet - weten. Van Baalen, die sinds april vorig jaar directeur is van het Kenniscentrum Immateriaal Erfgoed Nederland moest ‘even landen’ na het horen van de prachtige muziek. Hij noemde de bijschrijving van Bachs meesterwerk mooi: “Een traditie om door te geven zodat deze in stand blijft.” Hij is er overigens van overtuigd dat het immaterieel erfgoed een beter podium kan krijgen in musea en onderwijs dan het nu heeft. Hij spreekt ook liever over ‘levend erfgoed’; bezield en met een eigen identiteit.
Nationaal erfgoed
De ‘Naardense Matthäus’ vindt plaats in de week voor Pasen, de zogeheten Goede Week. Het werk wordt uitgevoerd door het vocaal-instrumentaal ensemble van de Nederlandse Bachvereniging. De muziek is van Johann Sebastian Bach en vertelt het lijdensverhaal van Jezus Christus. Honderden mensen wonen jaarlijks deze uitvoering bij. Op Goede Vrijdag is de traditie dat ‘tout’ bekend Nederland naar het vestingstadje afreist. Bachs meesterwerk wordt op 10, 13, 14, 15 en 16 april 2022 geleid door Shunske Sato, violist vanaf de eerste lessenaar. Op vrijdag 15 en zaterdag 16 april geeft de Bachvereniging voorafgaand aan de Matthäus-Passion een intiem concert (Lamentaties) op de vroege ochtend.
(Tekst loopt verder onder de foto)
Het certificaat van bijschrijving bij IIEN. - Foto: Milagro Elstak
Het lijdensverhaal is in de Naardense kerk ook op het vijfhonderd jaar oude, beschilderde tongewelf afgebeeld, waardoor het muziekstuk en het decor één geheel vormen. Dit beschilderde tongewelf uit 1518 is sinds twee weken weer zichtbaar vanuit de kerkbanken. Het kon tien maanden lang van dichtbij bekeken worden omdat er in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een conditie-onderzoek plaatsvond. Naar aanleiding hiervan verschijnt op 23 oktober het boek Hemelbestormers/Geheimen van het gewelf in de Grote Kerk Naarden. (Kunst)historici en theologen doken hiervoor diep in de monumentale geschiedenis van het indrukwekkende tongewelf. De kerk in het hart van Naarden-Vesting is inmiddels omgedoopt tot ‘Sixtijnse kapel van het Noorden’. Het boek - samengesteld door Marchien den Hertog en Froukje Holtrop met bijdragen van Jan Greven, Anton Kos, Joost Röselaers, Herman Pleij, Hink Sigmond en Roos Keppler - gaat 19,95 euro kosten en kan nu al online besteld worden op www.wbooks.nl
Koninklijk paar
Gisteren, aan het einde van de middag, werd eveneens in de Grote Kerk het jubileummagazine en het programma van het feestelijke seizoen 2021-2022 van de Nederlandse Bachvereniging gepresenteerd. Er zijn verrassingsprogramma’s, concerten rond actuele thema’s, tournees met de grote werken van Bach, een opera én een jubileumfestival. Ook buiten het podium wordt de 100ste verjaardag dit seizoen groots gevierd met een cadeaulijn, magazine, digitale tijdlijn, nieuwe video’s op All of Bach, coaching, talentontwikkeling en webinars. Op 25 september om 20.15 uur trapt de Bachvereniging haar jubileumseizoen af met een bijzonder concert in het Utrechtse TivoliVredenburg. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima zijn dan de eregasten. Kijk voor alle concerten en tickets op bachvereniging.nl.
