Waarom is ons
onderwijs al
100 jaar hetzelfde?
BUSSUM - Claire Boonstra uit Bussum begon twee jaar geleden met de stichting Operation Education. Waarom doen we in het onderwijs de dingen zoals we die doen, is een vraag die haar bezighoudt. Het onderwijs is volgens haar niet meer van deze tijd. Want hoewel de wereld om ons heen continu in beweging is, ziet ze dat het onderwijssysteem al meer dan honderd jaar hetzelfde is. Met haar stichting wil ze het onderwijssysteem in beweging brengen, zodat ieder kind binnen het onderwijs tot volle bloei kan komen.
Als kind speelde Claire al graag schooltje en ze bleek zelf goed te kunnen leren. Zo belandde ze op de TU Delft en studeerde af als civiel ingenieur. Bij het bestuderen van vacatures viel het haar op dat vooral gevraagd werd naar eigenschappen, niet naar kennis. "Ondernemerschap, samenwerken: daar selecteerden bedrijven op. Maar dat leer je niet op school. En waarom eigenlijk niet?"
Claire Boonstra heeft een heleboel vragen. "De levensverwachting van pasgeborenen is inmiddels opgelopen tot honderd jaar, wat is dan belangrijk om te leren? Is het nog wel logisch om van je 4e tot je 18e naar school te gaan? Waarom verwachten we dat iedereen hetzelfde moet leren als de samenleving om een enorme diversiteit vraagt aan kennis, vaardigheden en persoonlijkheden? Werkt het jaarklassensysteem wel voor iedereen?"
Omslag
Boonstra heeft voor dit doel een grote omslag gemaakt in haar loopbaan. Ze had haar eigen bedrijf Layar, was uitgeroepen tot Young Global Leader van het World Economic Forum, Online Mediavrouw van het jaar en een van de meest invloedrijke vrouwen in technologie. Ze stond op het in haar ogen hoogst mogelijke podium, het World Economic Forum in Davos, toen ze zich realiseerde dat 'hoger' niet altijd beter, gelukkiger, succesvoller of waardevoller is. De omslag kwam twee jaar terug tijdens haar TED-talk over onderwijs. Daar kondigde ze aan dat ze haar roeping had gevonden: ze wilde het onderwijssysteem in beweging brengen. Ze stopte met haar activiteiten bij Layar en richt zich nu volledig op Operation Education. De kost verdient ze door als public speaker te spreken voor divers publiek, van corporate bedrijven tot het onderwijsveld. Dat ze het praatje met regelmaat houdt, is te merken aan de snelheid van haar spreken. Ze is duidelijk gewend regelmatig haar gepassioneerde verhaal af te draaien.
Operation Education richt zich op het verbinden, versterken en zichtbaar maken van de vele mensen die de visie delen, en van de vele goede voorbeelden die overal te vinden zijn. Ze sprak met Tweede Kamerleden, met de organisatie achter de Citotoets, met de onderwijsinspectie, met de minister en staatssecretaris, met werkgevers, maar vooral ook met ouders, leerkrachten en leerlingen. "Wij zijn een netwerk en willen de beweging die al gaande is versnellen."
Wat zou je graag willen?
"Ik pleit voor een systeem dat faciliteert dat iedereen tot volle bloei kan komen, dat niet iedereen langs dezelfde lat legt. Zo kan een Citotoets een waardevol onderdeel zijn om de leerlingen te volgen op bepaalde aspecten van taal en rekenen, maar er hangt inmiddels te veel van af, voor zowel de leerling als de leerkracht en de school. En dat is niet de bedoeling van de Citotoets, ook niet volgens Cito zelf. Je kunt wel meten of een kind taal en rekenen beheerst, maar het zegt niets over zaken zoals creativiteit en leiderschapskwaliteiten. We kunnen niet iedereen langs dezelfde lat leggen. Het ene kind is op bijvoorbeeld al op zijn vierde klaar om te lezen, het andere kind pas een paar jaar later."
Hoe moet een school dat aanpakken?
"Overal in het land, en ver daarbuiten, zijn al veel voorbeelden van scholen en andere leeromgevingen die het anders aanpakken. Sommige geweldige scholen doen dat heel goed binnen het traditionele systeem, andere op een manier die lijnrecht staat tegenover hetgeen we gewend zijn. Bijvoorbeeld op de democratische school in Soest. Leerlingen en leraren bepalen daar gezamenlijk wat er gebeurt. De interesse is wat telt, niet de leeftijd binnen de groepen. Het is een ondernemende school waar kinderen zelf businessplannen schrijven en zich bewust worden van wat ze leren en waarom. Kinderen leren daar op hun eigen tempo, maar ze leren wel wat ze met elkaar hebben afgesproken. Omdat dergelijke scholen zo afwijken van wat we als 'normaal' ervaren, hebben ze soms moeite om zich te verantwoorden aan de hand van wat het systeem gangbaar acht; andere doen ditzelfde zelfs volledig binnen het systeem. In mijn ogen heeft het onderwijs vooral last van de gewoonte. Angst voor fundamentele verandering overheerst. Onnodig, want we kennen in Nederland vrijheid van onderwijs - dat is zelfs in de grondwet verankerd. En er is echt wat aan het veranderen, op alle niveaus. Ook de Onderwijsinspectie zegt tegenwoordig zelf dat er veel meer ruimte is dan veel leerkrachten of schoolleiders denken. Ook zie je dat ouders voelen dat hun kind meer aankan, maar dat leerkrachten door de regeldruk niet de ruimte voelen om hier optimaal mee aan de slag te kunnen."
We hebben toch al heel veel 'vrije' onderwijsvormen zoals de Montessorischool?
"Dat klopt - er zijn in Nederland zelfs vrij veel 'traditionele vernieuwingsscholen' zoals Montessori, Dalton en de Vrije School. Veel scholen hebben echter het gevoel dat ze, door de door hen ervaren regeldruk, niet altijd volledig kunnen doen waar ze voor staan. Het gaat erom dat je een vorm van leren kiest die bij je past, en dat je als school kunt doen waar je voor staat. Er zijn ook nieuwe scholen, zoals O4NT (ook wel bekend als de Steve Jobsscholen), waar de kinderen met de iPad werken, waardoor leerlingen een volledig gepersonaliseerde leerweg volgen. Dit wordt mogelijk gemaakt door een digitale leeromgeving die leerstof op maat aanbiedt en zich continu aanpast aan het niveau. Met als gevolg veel minder nakijkwerk voor de leerkracht die hierdoor veel meer ruimte heeft voor het begeleiden van samenwerken, creativiteit en persoonlijke ontwikkeling."
Wat wil je bereiken met deze beweging?
"Ik wil dat mensen die ideeën hebben over het onderwijs met elkaar in gesprek gaan. Het is vaak wel lastig voor leerkrachten om met frisse energie over het onderwijs te blijven praten. Er is al zo veel over de leerkrachten heen gekomen de laatste jaren. Het vak van leerkracht is in mijn ogen de belangrijkste baan van de wereld. En het is belangrijk dat het onderwijs meebeweegt, want ook de wereld verandert. Er worden nu andere eisen gesteld aan kinderen die van school komen. Het huidige onderwijs heeft ons de welvaart gebracht die we vandaag de dag kennen en heeft ons ver gebracht. Maar het is goed om te kijken wat we in de toekomst nodig hebben. Dat is niet zomaar gedaan, daar gaan wellicht generaties overheen."
Wat kunnen we hiermee in het Gooi?
Annelieke Mak is met Claire Boonstra meegekomen naar het interview. Ze is namens Operation Education projectleider in het Gooi. "We willen dat ouders, leerkrachten, scholen, werkgevers en andere belangstellenden hier in de omgeving met elkaar in gesprek komen. Ik heb zelf twee kinderen die zich niet in het onderwijssysteem laten zetten. Ik ben zelf leerkracht geweest, ben gezinscoach en mijn hart gaat direct spreken als het over het onderwijs gaat. De kick-off voor regio het Gooi is op 12 november en daarna hoop ik dat we massaal met elkaar in beweging komen. Dat mensen zich verbinden, elkaars talenten inzetten, van elkaar leren."
Leeft het vernieuwen van het onderwijs ook hier in 't Gooi?
"We hebben op 12 november de eerste onderwijsavond rondom de documentaire 'Alphabet' in Filmhuis Bussum, maar die was in no time uitverkocht. Een tweede avond staat daarom gepland op 19 november, in Jenaplanschool De Sterrenwachter. Ik denk ook dat er in 't Gooi heel veel talentvolle ouders en kinderen wonen. Maar hier is bovengemiddeld veel aandacht voor de buitenkant en status. Dat zie je al aan de hoeveelheid kappers en huiswerkbegeleidingsadressen in Bussum. Het voorkomen is belangrijk. Er zijn speciale selectieklassen, hoge cijfers zijn belangrijk. Maar wat zit er echt in een kind? Ouders willen natuurlijk het beste voor hun kinderen, maar weet wel dat wanneer je hoog opgeleid bent of veel materiële welvaart geniet, je niet ook altijd gelukkig bent."